Gisteren een dagje naar Brussel geweest om twee tentoonstelling te gaan bezichtigen in het kader van het Europalia Arts Festival Indonesië die worden gehouden in het Paleis voor Schone Kunsten.
De tentoonstelling Power and other things: Indonesia & Art (1835 – now) verkent de recente bewogen geschiedenis van Indonesië, gezien door de werken van 21 kunstenaars. Het gaat hierbij om zowel Indonesische als westerse kunstenaars. De tentoonstelling is opgebouwd aan de hand van een aantal thema’s: Het Nederlandse koloniale tijdperk, de Japanse bezetting, de status van de vrouw, immigratie en er een paar te noemen.
Deze indeling is bedoeld om de hedendaagse Indonesische samenleving te kunnen begrijpen. De thema’s kolonialiteit en dekolonialiteit staan centraal in deze tentoonstelling. De titel van de tentoonstelling verwijst naar een fragment uit de onafhankelijkheidsverklaring. Hierin eist president Soekarno van Nederland dat “de kwesties rond de overdracht van de macht en andere dingen gewetensvol en zo snel mogelijk worden behandeld”.
De tentoonstelling begint met drie schilders uit de 19de eeuw. Raden Saleh, Jan Toorop en Emira Sunassa. Deze kunstenaars leefden elk op hun eigen manier in een soort van koloniale spanning, geklemd tussen twee werelden.
In de tentoonstelling denken de kunstenaars na over hoe de koloniale gedachte vorm heeft gegeven aan het hedendaagse Indonesië. Geprobeerd wordt nieuwe methodes te vinden die niet postkoloniaal zijn om het heden te begrijpen. Men baseert zich op het verleden, het erfgoed en de historische gebeurtenissen en zo verklaringen te vinden.
De tentoonstelling vertelt niet een verhaal maar brengt kleinere fragmenten van verhalen die vergeten dreigen te worden en daarmee wordt juist weer het grote verhaal met zijn complexiteit verteld. Niet alleen het gevecht voor onafhankelijkheid maar ook de gelijke behandeling van de Javaanse cultuur en de andere Indonesische culturen.
De tentoonstelling laat zien dat narratieven om het verhaal te vertellen belangrijk zijn en kunnen verschillen afhankelijk aan welke kant van het verhaal je staat. Dit wordt meteen aan het begin van de tentoonstelling duidelijk met de schilderijen van Raden Saleh en Nicolaas Pieneman over Pangeran Diponegoro.
Hoewel de tentoonstelling gaat over Indonesië is het thema ook universeel en kan je een ander gebied ook binnen dit kader vertalen en daardoor levert het ook veel punten van herkenning op. De tentoonstelling heeft een goede festivalgids en audiotour en een bijhorende catalogus die maakt dat mensen die niet ver gevorderd zijn met Indonesië en de thema’s kolonialiteit en dekolonialiteit deze goed kunnen begrijpen. De bijbehorende films in de tentoonstelling geven ook een goede duiding. Maar ook voor de gevorderden is de tentoonstelling verfrissend om te zien. De aanpak en uitwerking van curatoren Riksa Afiaty en Charles Esche is gedurfd maar ook geslaagd.
De tentoonstelling is nog te zien t/m 21 januari en ik wil zo veel mogelijk mensen aansporen om het te gaan zien. Het is zeer de moeite waard…
